Zamek w Lesku: Zapomniana Skarbnica Historii

Zamek w Lesku, położony w województwie podkarpackim, ma bogatą i interesującą historię. Budowę murowanego zamku w miejscu wcześniejszego drewnianego obiektu rozpoczął Piotr Kmita, członek znamienitej rodziny Kmitów, która odgrywała znaczącą rolę w polityce i kulturze regionu. Kmitowie przeprowadzili się do Leska po spustoszeniu przez Węgrów i Wołochów ich wcześniejszej siedziby - zamku Sobień.

Początkowo zamek przypominał bardziej dwór obronny, z dwupiętrową wieżą mieszkalno-obronną i murem obronnym. Po bezpotomnej śmierci Piotra Kmity Lesko zostało przejęte przez Stadnickich, którzy rozbudowali obiekt w stylu renesansowym. Ponowna rozbudowa zamku miała miejsce w II poł. XVII wieku, kiedy powstało czteroskrzydłowe założenie z czterema basztami i bastejami.

Początek XVIII wiek był tragiczny dla Leska - złupienie i spustoszenie zamku przez Szwedów i zdziesiątkowanie mieszkańców miasta przez zarazę. Sporymi nakładami odbudowano zamek, jednak pod koniec stulecia ucierpiał on w wielkim pożarze i niedługo potem został opuszczony.

Ruina została przejęta przez Xawerego Krasickiego i w latach 1836-38 rozpoczęła się jego odbudowa. Projekt odbudowy stworzył Wincenty Pol, nadając rezydencji klasycystyczno-neorenesansowy kształt. Podczas I wojny światowej zamek został zniszczony, jednak po jej zakończeniu wyremontowano go. Po drugiej wojnie światowej zamek został znacjonalizowany i służył jako siedziba różnych instytucji. Przez wiele lat znajdowały się tam między innymi szkoła, biblioteka oraz muzeum.

Jeszcze do niedawna zamek w Lesku pełni funkcje turystyczne i kulturalne. W jego wnętrzach mieścił się hotel oraz restauracja, organizowane były też są liczne imprezy kulturalne i okolicznościowe. Zamek otacza malowniczy park, który stanowi popularne miejsce spacerów zarówno dla mieszkańców Leska, jak i turystów odwiedzających to urokliwe miasteczko.

Obecnie, z powodu zamknięcia zamku i jego przejęcia przez Skarb Państwa, obiekt nie jest dostępny dla zwiedzających ani nie pełni funkcji hotelowych. Planowane są prace konserwatorskie i remontowe, mające na celu ochronę i odnowienie historycznych elementów zamku.

Zamek w Lesku to nie tylko świadek burzliwej historii regionu, ale także ważny element dziedzictwa kulturowego Podkarpacia. Pozostaje żywić nadzieję, że w niedalekiej przyszłości zostanie ponownie otwarty - może niekoniecznie jako hotel, ale muzeum i okoliczne centrum kulturalne.

Istotne fakty o zamku w Lesku

Wiek powstania

XVI wiek

Inicjator budowy

Piotr V Kmita

Styl architektoniczny

gotycko-renesansowo-klasycystyczny

Aktualny stan techniczny

zamknięty dla zwiedzających; planowane są prace remontowe

Adres

Marszałka Józefa Piłsudskiego 7, 38-600 Lesko

Najważniejsze informacje turystyczne

Możliwości zwiedzania

Na bramie jest informacja o zamknięciu obiektu, jednak można liczyć na możliwość wejścia za bramę i obejrzenia obiektu z zewnątrz. Podczas naszej wizyty brama była otwarta, a do środka zaprosił nas pan koszący trawę.

Czas oglądania

Oglądnięcie zamku, krótki spacer po parku - ok. 20 min.

Dostęp dla psów

TAK (prawdopodobnie można przejść się po parku z psem, ale te informacje nie są potwierdzone).

Parkingi

W okolicy bramy zamku bez problemu znajdziemy miejsce parkingowe.

Tablice informacyjne

Tablice z informacjami niedaleko bramy.

Wielojęzyczność

Brak.

Dostęp dla niepełnosprawnych

TAK (osoby z niepełnosprawnością ruchową raczej dadzą radę poruszać się po asfaltowych ścieżkach dookoła obiektu).

Poniżej przedstawiamy krótkie kalendarium najważniejszych wydarzeń związanych z zamkiem w Lesku. Przez stulecia zamek zmieniał właścicieli, był wielokrotnie przebudowywany i odbudowywany po zniszczeniach wojennych. W ciągu swojego istnienia zamek pełnił różnorodne funkcje – od rezydencji magnackiej, przez obiekt militarny, aż po ośrodek wypoczynkowy. Zerknijcie na jego losy na przestrzeni lat.

Zamek Lesko - historia w skrócie

◈ koniec XV wieku: Powstanie drewnianej fortalicji w Lesku.

◈ 1512: Spustoszenie zamku Sobień przez Węgrów i Wołochów w 1512 roku i przeprowadzka Kmitów do Leska.

◈ 1538: Piotr Kmita, marszałek wielki koronny, rozpoczyna budowę zamku murowanego.

◈ 1553: Po śmierci Piotra Kmity, majątek dziedziczy jego żona Barbara Kmita z Herburtów.

◈ 1562: Barbara Kmita wychodzi ponownie za mąż za Andrzeja z Górki i opuszcza Lesko. Majątek przechodzi na siostry Piotra Kmity.

◈ XVII wiek: Stadniccy przeprowadzają pierwszą dużą przebudowę zamku, nadając mu renesansowy charakter.

◈ 1655-1660: Zamek ulega zniszczeniom podczas potopu szwedzkiego, zostaje jednak odbudowany i umocniony.

◈ 1704: Zamek zostaje zniszczony przez wojska szwedzkie podczas wojny północnej, odbudowa trwa do 1712 roku.

◈ 1731-1776: Zamek w rękach rodziny Ossolińskich, którzy przeprowadzają kolejny remont.

◈ 1785: Wielki pożar pustoszy zamek.

◈ poł. XIX wieku: Odbudowa zamku według projektu Wincentego Pola, nadająca mu kształt rezydencji klasycystyczno-neorenesansowej.

◈ 1914-1915: Zamek jest grabiony i niszczony przez rosyjskich żołnierzy podczas I wojny światowej.

◈ 1939-1941: Zamek zajmują Sowieci, a po ataku III Rzeszy na ZSRR, w 1941 roku przejmują go niemieckie wojska.

◈ 1956: Kopalnia KWK "Makoszowy" z Zabrza remontuje zamek, przekształcając go w ośrodek wypoczynkowy dla górników.

◈ 1965-2013: Zamek funkcjonuje jako hotel, będąc własnością Gliwickiej Agencji Turystycznej.

◈ 2023: Zamek przejmuje Skarb Państwa, a obiekt zostaje zamknięty.

Ciekawostki o zamku w Lesku

Bogata biblioteka

W 1693 roku zamek w Lesku posiadał imponującą bibliotekę z 325 księgami, w tym 90 religijnymi, 86 politycznymi, 41 historycznymi, 32 poetyckimi, 17 prawniczymi i 59 szkolnymi. Do 1697 roku liczba książek wzrosła do 378.

Wizyta Aleksandra Fredry

Słynny polski komediopisarz Aleksander Fredro odwiedził zamek w Lesku, co opisał w swoich wspomnieniach. Podziwiał on zarówno zamek, jak i otaczający go park z wiekowymi świerkami, podkreślając uroki tego miejsca.

Przekształcenie na ośrodek wypoczynkowy

W 1956 roku kopalnia KWK "Makoszowy" z Zabrza przejęła zamek i przekształciła go w ośrodek wypoczynkowy dla górników. Był to znaczący krok w stronę zachowania i odnowienia zamku po zniszczeniach wojennych.

Legenda o Czarnej Damie

Jedna z najpopularniejszych legend związanych z zamkiem w Lesku mówi o duchu Czarnej Damy. Uważa się, że jest to duch żony Jana Kmity, Anny, która miała podążyć za rodziną Kmitów z zamku w Sobieniu do Leska. Według legendy, duch ten straszy na zamku, przypominając o dawnych tragicznych wydarzeniach.

Zamek w Lesku skrywa wiele tajemnic i niezwykłych historii, które przyciągają miłośników legend, literatury i historii. W tej sekcji przedstawiamy kilka fascynujących ciekawostek, które ukazują nie tylko wyjątkowy charakter zamku, ale również jego wpływ na kulturę i życie okolicznych mieszkańców.

Zamek Lesko w liczbach

w zamkowej bibliotece, wymienionych w inwentarzu z 1697 roku

378 księgi

win węgierskich w zamkowych piwnicach w 1767 roku

122 butelki

parku krajobrazowego wokół zamku w XIX wieku

15 ha

tyle trwała przebudowa zamku wg projektu Wincentego Pola

38 lat

Tajemnicze skórzane monety: legendarny skarb zamku w Lesku

Dawno, dawno temu, w zamku w Lesku mieszkał Xawery Krasicki. Był to mądry, ale trochę zbyt gruby szlachcic, który uwielbiał opowieści o skarbach. W zamku mieszkał także ubogi szlachcic o nazwisku Łysakowski, który pewnego dnia natrafił na tajemnicze wejście do lochu, ukryte głęboko pod ruinami zamku.

Łysakowski był bardzo podekscytowany swoim odkryciem i natychmiast pobiegł do Krasickiego, aby opowiedzieć mu o tajemniczym lochu. Krasicki, marząc o wielkim skarbie, nie mógł się doczekać, aby zobaczyć, co kryje się w środku. Razem z urzędnikami austriackimi postanowił odkopać wejście do lochu. Kiedy w końcu otworzyli ciężkie drzwi, ich oczom ukazało się pomieszczenie pełne starych armat, rupieci i dwóch dużych, tajemniczych beczek.

Krasicki zabronił otwierania beczek bez jego obecności, licząc na to, że są pełne złotych monet. Ale była pewna przeszkoda – Krasicki był zbyt gruby, by przejść przez wąskie przejście do lochu! Tymczasem wieść o odkryciu skarbu rozeszła się po okolicy i do zamku przybyło mnóstwo ludzi, którzy chcieli zobaczyć, co kryje loch. Krasicki musiał odganiać ciekawskich kijem!

Następnego dnia urzędnicy powiększyli otwór, aby Krasicki mógł wejść do lochu. Wszyscy byli podekscytowani i już w myślach dzielili się skarbem. W końcu otworzyli beczki, ale zamiast złotych monet, wysypały się z nich... skórzane pieniądze z herbem Kmitów! Wszyscy byli zdumieni. Jedni wierzyli, że to diabeł zamienił złote monety na skórzane, a inni myśleli, że ktoś próbował użyć czarnej magii, aby zamienić skórzane krążki na złote dukaty.

Choć skarb nie był tym, czego się spodziewali, ta przygoda stała się jedną z najbardziej pamiętnych opowieści o zamku w Lesku. I do dziś, kiedy ktoś odwiedza zamek, opowiada się tę niezwykłą historię o poszukiwaniu skarbu, która przypomina, że czasem największym skarbem są opowieści i wspomnienia, które pozostają z nami na zawsze.

Źródła innych zdjęć:
- Lata 1918-1939, Widok zamku zimą - autor nieznany (https://fotopolska.eu/Lesko/b34471,Zamek.html?f=1415277-foto)
- Lata 1918-1939, Fragment jednego z salonów zamku. Na ścianie portrety Krasickich. - Autor: Niedobitowski Ksawery (właśc. Roman Aftanazy) (https://fotopolska.eu/Lesko/b332880,Wnetrza.html?f=1415282-foto)
- Lata 1918-1939, Lesko. Zamek Krasickich. Fragment zamku od strony dziedzińca. - Autor: Niedobitowski Ksawery (właśc. Roman Aftanazy) (https://fotopolska.eu/Lesko/b34471,Zamek.html?f=1723812-foto)

Zamek w naszym obiektywie

Chcesz sprawdzić, jak wyglądała nasza wizyta na zamku?

W osobnym wpisie na blogu dzielimy się naszymi osobistymi przeżyciami związanymi z wizytą w zamku. W ten sposób możesz wybrać to, co Cię najbardziej interesuje: historia i fakty o samym zamku czy podążanie śladami naszych przeżyć. Zapraszamy!

Byliśmy tam - poznaj nasze wrażenia!

Odkryj więcej zamków i inspiracji 👇

Copyright © 2025 | Wykonanie PowRope [Dominika Powroźnik]

zdobywcyzamkow@gmail.com

725 538 846

Kontakt

Skontaktuj się z nami w razie pytań, sugestii, problemów lub po prostu po to, aby podzielić się swoją pasją do zamków. Czekamy na Twoją wiadomość! :)