Zamek Lipowiec: Strażnik Granic i Więzienie dla Duchownych
Ruiny Zamku Lipowiec to miejsce, które przenosi nas w odległą przeszłość, pełną historii i legend. Położony na malowniczej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w województwie małopolskim, zamek był niegdyś jednym z kluczowych punktów w systemie obronnym tzw. Orlich Gniazd. Znajdujące się na wapiennym wzgórzu o wysokości 362 m n.p.m., ruiny te są dziś świadectwem dawnych czasów, kiedy zamki strzegły ważnych szlaków handlowych i granic Polski.
Strategiczne położenie zamku na Garbie Tenczyńskim, w pobliżu wsi Wygiełzów i Babice, zostało docenione już w okresie rozbicia dzielnicowego. Ta niewielka forteca na wzgórzu była nieodzowna dla ochrony handlowego szlaku z Krakowa na Śląsk. Pierwsze wzmianki o zamku sięgają XIII wieku, kiedy to biskup krakowski Jan Prandota nabył te tereny od zakonu benedyktynek i rozpoczął budowę obronnej twierdzy, która stopniowo przekształcała się z drewnianej w murowaną.
W czasach panowania biskupa Jana Muskaty zamek stał się miejscem licznych konfliktów z królem Władysławem Łokietkiem. Muskata, wykorzystując strategiczne położenie zamku, organizował wypady rabunkowe na okoliczną ludność. Po śmierci Wacława II i III, protektorów Muskaty, zamek stanowił schronienie dla biskupa, który przez pewien czas stawiał opór wojskom królewskim.
W XIV i XV wieku zamek Lipowiec przeszedł przez liczne rozbudowy, stając się coraz bardziej imponującą fortecą. Szczególną rolę odegrał wówczas biskup Wojciech Jastrzębiec i jego następca Zbigniew Oleśnicki, którzy zlecali wzmacniania obronności zamku oraz adaptację jego pomieszczeń na cele więzienne. Lipowiec stał się jednym z ważniejszych więzień kościelnych, gdzie przetrzymywano duchownych za różne przestępstwa, w tym herezję i przestępstwa pospolite.
Po pożarze w 1629 roku i zniszczeniach dokonanych przez Szwedów połowie XVII wieku, zamek stopniowo popadał w ruinę. Mimo prób odbudowy, zwłaszcza przez biskupa Konstantego Felicjana Szaniawskiego, zamek nie odzyskał już dawnej świetności. W XVIII wieku, po przejściu na własność skarbu państwa, zamek był wykorzystywany jako dom poprawy dla duchownych. Ostatecznie został opuszczony w XIX wieku.
Dziś zamek Lipowiec to odremontowane malownicze ruiny, które przyciągają turystów i miłośników historii. Po pracach konserwatorskich prowadzonych w drugiej połowie XX wieku, zamek został przystosowany do zwiedzania. Renowacja w ostatnich latach (2020-2023) znacznie zwiększyła jego atrakcyjność, chociaż w planach są dalsze remonty i udostępnienie kolejnych pomieszczeń.
Zachęcamy do odwiedzenia zamku Lipowiec! W jego murach można poczuć atmosferę minionych wieków, a widoki z wieży są niezapomniane. Okoliczny rezerwat przyrody „Lipowiec” zachęca do spacerów i kontemplacji piękna krajobrazu. To miejsce oferuje niezapomniane wrażenia dla całej rodziny.
Istotne fakty o zamku Lipowiec
Wiek powstania
XIII wiek
Inicjator budowy
Jan Muskata (wzniesienie murowanej twierdzy)
Styl architektoniczny
gotyk; na przestrzeni wieków dodane elementy renesansowe
Aktualny stan techniczny
remontowana ruina, z muzeum i tarasem wikowym na wieży
Adres
Zamkowa 16, 552-37 Babice
Najważniejsze informacje turystyczne - zamek Lipowiec
Godziny otwarcia
Zamek w sezonie letnim otwarty jest w sezonie letnim od 9 do 18, jesienią do 17, a zimą do 15.
Ceny biletów
Bilet normalny 25zł, ulgowy 8zł, malutkie dzieci wchodzą za darmo. Bilety rodzinne 35 zł. Opłata za przewodnika 40zł. Zapoznaj się z całą ofertą i cennikiem na stronie Muzeum Małopolski Zachodniej.
Możliwości zwiedzania
Dostępne zwiedzanie indywidualne i z przewodnikiem.
Dostęp dla niepełnosprawnych
Zamek posiada różne oferty dla osób z niepełnosprawnościami, jednak zwiedzenie wieży dla osób z niepełnosprawnością ruchową będzie raczej niemożliwe.
Parkingi
Duży bezpłatny parking przy szkole podstawowej - zamek znajduje się niecały kilometr od niego (droga przez deptak i rezerwat).
Czas zwiedzania
Zwiedzenie ruin i wejście na wieżę - ok. 40 min, z dokładnym czytaniem wszystkich tablic zwiedzanie może zająć ponad godzinę.
Wielojęzyczność
Częściowa (niektóre tablice informacyjne informacyjne po polsku i po angielsku; na stronie brak informacji o zwiedzaniu w innych językach).
Dostęp dla psów
Pieski mogą wejść tylko na przedzamcze i dziedziniec.
Zamek Lipowiec to prawdziwa skarbnica średniowiecznych opowieści. Przez lata przeszedł wiele przemian, spłonął kilka razy, a nawet służył jako więzienie dla niesfornych duchownych. Dziś odremontowane ruiny kuszą turystów swoimi tajemnicami oraz pięknymi widokami. Przenieśmy się więc w czasie i odkryjmy najważniejsze wydarzenia z fascynującej historii zamku Lipowiec!
Historia zamku Lipowiec w skrócie
◈ XIII wiek: Teren, na którym wzniesiono zamek, należał do rodu Gryfitów. Klemens Gryfita przekazał dobra babickie wraz z Lipowcem klasztorowi w Staniątkach.
◈ 1243: Biskup krakowski Jan Prandota nabył zamek od benedyktynek. Zamek pozostawał własnością biskupstwa krakowskiego do 1789 r.
◈ koniec XIII wieku: Biskup Jan Muskata zakończył budowę murowanego zamku z okrągłą wieżą.
◈ XIV wiek: Biskupi Wojciech Jastrzębiec i Zbigniew Oleśnicki przekształcili zamek, dodając m.in. skrzydło zachodnie i północne, kaplicę oraz kuchnię.
◈ XV wiek: Zamek pełnił funkcję więzienia. W 1437 r. więziono tam opata Mikołaja z Buska.
◈ 1629: Groźny pożar strawił zabudowę przedzamcza i uszkodził zamek górny.
◈ 1655: Zamek został zdobyty przez Szwedów, co przyczyniło się do jego dewastacji.
◈ 1720: Biskup Felicjan Szaniawski przystąpił do odbudowy zamku, przekształcając go w miejsce rekolekcji i dom poprawy dla księży.
◈ 1789: Zamek został przejęty przez skarb państwa.
◈ 1800: Kolejny pożar poważnie uszkodził zamek, niszcząc dachy i mury najwyższej kondygnacji.
◈ XIX wiek: Zamek dzierżawili m.in. hr. Józef Hadziewicz i Wincenty Kędzierski.
◈ 1868: Zamek stał się własnością Antoniny Łąckiej, a później hrabiów Donnersmark.
◈ XIX wiek: Opuszczony zamek pozostał w ruinie do połowy lat 50. XX wieku.
◈ 1961-1969: Przeprowadzono prace konserwatorskie i wykopaliskowe.
◈ II poł. XX wieku: Po zakończeniu prac konserwatorskich zamek został udostępniony dla zwiedzających.
Zamek Lipowiec w Babicach / Wygiełzowie - ciekawostki
Wiekowa Wieża
Najstarszym zachowanym elementem zamku jest wieża z przełomu XIII i XIV wieku. Była to pierwotnie wolno stojąca wieża obronna, która z czasem stała się integralną częścią zamku, pełniąc funkcje obserwacyjne oraz więzienne.
Więzienie dla Duchownych
Od ok. XV do XVIII wieku zamek pełnił funkcje więzienia dla duchownych, którzy naruszyli prawo kanoniczne lub byli związani z reformacją. Jednym z najbardziej znanych więźniów był włoski teolog Franciszek Stankar, który dzięki pomocy zakochanej dziewczyny zdołał uciec z zamkowej celi. (patrz: legenda w kolejnej sekcji!)
Pożary i Zniszczenia
Zamek Lipowiec wielokrotnie padał ofiarą pożarów, z których najważniejsze miały miejsce w 1629 i 1800 roku. Po pożarze w 1629 roku zamek przestał pełnić funkcję rezydencji biskupów.
Ostatnia Inwestycja
W XVIII wieku biskup Felicjan Szaniawski podjął się odbudowy zamku, przekształcając go w dom rekolekcyjny dla księży. Była to ostatnia większa inwestycja w historii zamku, który później popadał w ruinę aż do XX wieku, kiedy to przeprowadzono prace konserwatorskie.
Od jego średniowiecznych korzeni, przez rolę więzienia dla duchownych, aż po współczesne prace konserwatorskie - zamek Lipowiec skrywa wiele interesujących historii. Prześledźcie z nami kilka fascynujących ciekawostek o zamku Lipowiec!
Zamek Lipowiec w liczbach
wysokość zamkowej wieży
28 m
głębokość zamkowej studni
ponad 24 m
wysokość góry zamkowej
362 m n.p.m.
głębokość zamkowej fosy
ok. 7 m
Legenda o Białej Damie z zamku Lipowiec
W czasach, gdy Franciszek Stankar odbywał karę więzienia w zamku Lipowiec, zakochała się w nim młoda córka nadzorcy straży więziennej. Dziewczyna była zdeterminowana, by pomóc swojemu ukochanemu w ucieczce. Potajemnie przynosiła do jego celi prześcieradła, z których Franciszek splótł prowizoryczną linę.
Pewnej nocy, pod osłoną ciemności, Franciszek opuścił się po linie przez okno, poza mury zamku. Dziewczyna miała do niego dołączyć następnego dnia. Niestety, nadzorca dowiedział się, że to jego córka pomogła skazańcowi w ucieczce i zakazał jej opuszczania zamku.
Stankar, choć pragnął wrócić po ukochaną, wiedział, że groziłoby to ponownym uwięzieniem lub nawet śmiercią. Młoda dziewczyna, zrozpaczona i pełna tęsknoty za narzeczonym, podjęła dramatyczną decyzję. Ubrała suknię ślubną, przygotowaną na dzień ich planowanego wesela, i wspięła się na szczyt zamkowej wieży. Skoczyła stamtąd, roztrzaskując się na nieistniejących już dzisiaj dachach twierdzy.
Od tego czasu, po dzień dzisiejszy, zamek Lipowiec odwiedza czasami w nocy zjawa, zwana Białą Damą. Ludzie wierzą, że to duch córki nadzorcy, który wciąż czeka na powrót swojego ukochanego Franciszka... duch uwięziony na zawsze w zamkowych murach.
Zamek w naszym obiektywie
Chcesz sprawdzić, jak wyglądała nasza wizyta na zamku?
W osobnym wpisie na blogu dzielimy się naszymi osobistymi przeżyciami związanymi z wizytą w zamku. W ten sposób możesz wybrać to, co Cię najbardziej interesuje: historia i fakty o samym zamku czy podążanie śladami naszych przeżyć. Zapraszamy!
Byliśmy tam - poznaj nasze wrażenia!
Odkryj więcej zamków i inspiracji 👇
Copyright © 2025 | Wykonanie PowRope [Dominika Powroźnik]
zdobywcyzamkow@gmail.com
725 538 846
Kontakt
Skontaktuj się z nami w razie pytań, sugestii, problemów lub po prostu po to, aby podzielić się swoją pasją do zamków. Czekamy na Twoją wiadomość! :)