Zamek w Rzeszowie: Bastionowa Siedziba Władzy i Prawa
Zapraszamy Cię w podróż przez historię jednego z najważniejszych zabytków Rzeszowa - zamku, zburzonego i odbudowanego strażnika historii, pełniącego dzisiaj funkcję siedziby sądu.
Historia zamku w Rzeszowie sięga XV wieku, kiedy znajdował się tutaj dwór - siedziba Rzeszowskich. Mikołaj Spytka Ligęza na początku XVI wieku przekształcił to miejsce w czworoboczne założenie w stylu palazzo in fortezza, które w 1624 roku zostało dodatkowo umocnione wałem ziemnym.
Od 1637 roku zamek był w posiadaniu wpływowej rodziny Lubomirskich. Główne prace budowlane nad zamkiem prowadzili znani architekci: Tylman z Gameren czy Karol Henryk Wiedemann. Ich talent i wizja sprawiły, że zamek był nie tylko miejscem obronnym, ale również reprezentacyjną siedzibą rodu Lubomirskich.
W 1820 roku zamek przeszedł pod kontrolę austriackich władz i został zaadaptowany do celów sądowniczych oraz więziennych. Niestety, z biegiem lat, jego stan techniczny uległ znacznemu pogorszeniu, co doprowadziło do konieczności jego rozbiórki na początku XX wieku. Dziś jedynie dolne partie wieży bramnej oraz bastionowe fortyfikacje zachowały się z oryginalnego założenia.
Aktualnie zamek w Rzeszowie pełni funkcję siedziby sądu okręgowego. Niestety, będąc jednym z najważniejszych zabytków miasta, pozostaje zamknięty dla zwiedzających. Na bramie nie znajdziemy też żadnej informacji o nim.
Spacer wzdłuż zamkowej fosy i oglądnięcie zamku zza fortyfikacji lub bramy to wszytko, na co możemy liczyć. Po drodze natkniemy się jednak na pomnik założyciela miasta - Jana Pakosławica, cieszące oko zabytkowe wille oraz Letni Pałac Lubomirskich.
Miejsce jak to zasługuję na uwagę nie tylko wśród odwiedzających sąd, więc pora zgłębić się w jego historię!
Istotne fakty o zamku w Rzeszowie
Wiek powstania
XVI wiek
Inicjator budowy
Mikołaj Spytek Ligęza
Styl architektoniczny
palazzo in fortezza
Aktualny stan techniczny
siedziba sądu; wyremontowany i zadbany
Adres
Plac Śreniawitów 3, 35-959 Rzeszów, woj. podkarpackie
Najważniejsze informacje turystyczne
Możliwości zwiedzania
Brak, tylko obejrzenie zza bramy i fosy.
Czas oglądania
Obejście zamku dookoła - ok. 20 min.
Tablice informacyjne
Brak.
Dostęp dla psów
TAK (dookoła zamku można spacerować z psem).
Parkingi
Płatne parkingi na rynku; darmowy parking pod Halą Podpromie.
Wielojęzyczność
Brak.
Dostęp dla niepełnosprawnych
TAK (dookoła zamku deptak lub chodniki - ale uwaga na kocie łby).
Postawiony przez Ligęzów zamek przez wieki przechodził różne transformacje. Odkryjmy razem kluczowe momenty z historii zamku w Rzeszowie, które ułamkowo ukazują jego burzliwą przeszłość i ewolucję od warownej rezydencji do współczesnej siedziby sądu.
Zamek w Rzeszowie - kluczowe wydarzenia
◈ 1354: Kazimierz Wielki przekazuje Janowi Pakosławicowi włość rzeszowską.
◈ 1583: Po śmierci ostatniego z Rzeszowskich, miasto stało się własnością Mikołaja Spytka Ligęzy, który przystąpił do budowy obronnej rezydencji.
◈ 1603: Bratanek Ligęzy, Andrzej Ligęza z Piotraszówki, zdobył zamek po kilkudniowym oblężeniu i ostrzale artyleryjskim, spalając przedmieścia i łupiąc miasto.
◈ 1620: Przebudowa zamku w stylu palazzo in fotezza - dodano ziemne wały, bastiony i fosę.
◈ 1624: Mimo nieukończonych prac zamkowa załoga obroniła przeprawy na Wisłoku przed tatarskim czambułem.
◈ 1637: Zamek odziedziczyła młodsza córka Ligięzy i jej mąż, Jerzy Sebastian Lubomirski.
◈ 1682: Rozpoczęto prace nad rozbudową zamku, tworząc czteroskrzydłowe dwukondygnacyjne założenie.
◈ połowa XVIII wieku: Kolejne prace przy rozbudowie fortyfikacji zamku pod nadzorem Karola Henryka Wiedemanna.
◈ 1820: Jerzy Roman Lubomirski sprzedał zamek rządowi austriackiemu, który przekształcił go w sąd i więzienie.
◈ 1902: Ze względu na zły stan murów i fundamentów, postanowiono rozebrać stare mury i wzniesiono nowe trzykondygnacyjne budynki.
◈ II wojna światowa: Zamek użytkowany przez hitlerowców stał się miejscem kaźni dla setek Polaków.
◈ 1981: Zamek przestał pełnić funkcję więzienia, pozostał jednak siedzibą sądu.
Ciekawostki o zamku w Rzeszowie
Poterna
Tajne przejście, odkryte podczas badań archeologicznych w latach 1986-87, które pozwalało na niepostrzeżone opuszczenie zamku. To korytarz, który zaskoczył badaczy swoją dobrze zachowaną strukturą i funkcjonalnością.
Zamkowa artyleria
W XVIII wieku zamek był broniony przez 41 armat, z czego każdy bastion posiadał po 10 armat, a dodatkowa jedna była nazywana "smokiem".
Sekrety powojennych egzekucji
Na zamku, który po wojnie był miejscem licznych egzekucji, odbyło się około 1000 wyroków śmierci. Zwłoki ofiar często były wywożone do pobliskiego lasku lub chowane na terenie samego zamku. W latach 80., podczas prac remontowych, odkryto pod dziedzińcem zamku specjalnie wydrążoną salę egzekucji, której wejście zostało starannie zamaskowane.
Architektura bastionowa
Zamek w Rzeszowie jest jednym z nielicznych przykładów architektury bastionowej w Polsce. Jego obronne mury zostały zaprojektowane, aby zapewniać maksymalną ochronę przed atakami zewnętrznymi.
Odkryjmy razem nieoczekiwane fakty, które sprawiają, że zamek w Rzeszowie staje się nie tylko miejscem strategicznym, ale także fascynującym zakamarkiem tajemnic i nietuzinkowych wydarzeń.
Zamek w Rzeszowie w liczbach
wymiary prostokąta, na jakim został wzniesiony zamek
65 x 71 m
powierzchnia wewnętrznego dziedzińca
2000 m kw.
taką powierzchnię zajmuje zamek z fosą i parkiem
3,6 ha
kondygnacji nadziemnych zamkowej wieży
6
Zamek w naszym obiektywie
Chcesz sprawdzić, jak wyglądała nasza wizyta na zamku?
W osobnym wpisie na blogu dzielimy się naszymi osobistymi przeżyciami związanymi z wizytą w zamku. W ten sposób możesz wybrać to, co Cię najbardziej interesuje: historia i fakty o samym zamku czy podążanie śladami naszych przeżyć. Zapraszamy!
Byliśmy tam - poznaj nasze wrażenia!
Odkryj więcej zamków i inspiracji 👇
Copyright © 2025 | Wykonanie PowRope [Dominika Powroźnik]
zdobywcyzamkow@gmail.com
725 538 846
Kontakt
Skontaktuj się z nami w razie pytań, sugestii, problemów lub po prostu po to, aby podzielić się swoją pasją do zamków. Czekamy na Twoją wiadomość! :)